در وبینار «تأملی بر نواهای مادرانه در فرهنگ مردم» مطرح شد / ضرورت تقویت مطالعات علمی مرتبط با لالایی‌ها جهت روشن‌تر شدن زوایای مختلف فرهنگ عامه

دکتر مهدی رضایی، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه سلمان فارسی کازرون، صبح امروز، 3 آذرماه، در وبینار نیمه‌حضوری «تأملی بر نواهای مادرانه در فرهنگ عامه»، ضمن بیان این مطلب و با تشکر از همکاری‌های عبدالنبی سلامی با دانشگاه سلمان فارسی کازرون، خاطر نشان نمود: بی دلیل نیست که سرزمین ما با شعر و ادب گره خورده است؛ نوزاد از روزهای آغازین زندگی، نواها و سخنانی موزون با عنوان لالایی با نوای دلنشین مادر می‌شنود و به همین سبب شعر از همان بدو تولد با وجود ما عجین می شود و قدرت اقناع کنندگی بالایی برای ما دارد. لالایی‌ها، زبان عاطفی بین مادر و فرزند هستند و در ردیف نخستین حلقه‌های ارتباطی یک نوزاد با دنیای پیرامونی آن هستند.

دکتر رضایی همچنین افزود: ساختار و محتوای لالایی‌ها بسته به مناطق مختلف متفاوت است و نشان دهنده آمال و آرزوهای مادران و بعضا حرف‌های مگوی مادران ایرانی است که شاید تنها سنگ صبور خود را نوزادانشان می‌دانسته‌اند؛ همین مسئله زمینه‌های فراوانی را در مقابل پژوهشگران قرار داده و محورهای مطالعاتی مختلفی را به صورت بالقوه به وجود آورده است.

معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه سلمان فارسی کازرون در ادامه با اشاره به فعالیت‌های کانون کازرون‌شناسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون، افزود: خوشبختانه این کانون دانشجویی فعالیت‌های خود را با یکی از حلقه‌های نخستین فرهنگی، یعنی آواها و نواها شروع کرده و امیدواریم این مسیر را ادامه داده و بتواند در سایر حوزه‌ها نیز فعالیت‌های فرهنگی موثری را برای شناخت علمی‌تر و کاربردی‌تر حوزه‌ی وسیع فرهنگی کازرون دنبال نماید.

عبدالنبی سلامی، پژوهشگر ارشد مردم‌شناسی و مولف مجموعه هشت جلدی گویش‌شناسی فارس نیز در این وبینار، طی سخنانی با تشکر از دانشگاه سلمان فارسی کازرون به واسطه فعال نمودن فضاهای فرهنگی و علمی در این شهرستان، بر ضرورت ادامه این مسیر تأکید نمود و با تقدیر از تلاش‌های برخی محققین و پژوهشگران گذشته‌ فرهنگ عامه مردم کازرون، خاطر نشان نمود: لالایی‌ها امکان وسیعی را برای انجام پژوهش‌ها و مطالعه‌های مختلف به وجود آورده‌اند. ملودی آنها آرام‌بخش است و معناهای مستتر در آنها و دایره‌ی واژگانی که در آنها به کار برده می‌شود، حاوی داده‌های غنی مردم‌شناسانه هستند.

سلامی در ادامه با اشاره به قدیمی‌ترین لالایی به دست آمده در مطالعات باستان‌شناسان، خاطر نشان نمود: قدیمی‌ترین لالایی از تمدن بابل به دست آمده که بر روی یک لوح گلی نقش بسته است. در محتوای آن، نوعی خشم مشهود است و کودک را به آرامش فرامی‌خواند تا خدای خانه عصبانی نشود. در بسیاری از لالایی‌های عصر حاضر نیز نوعی از نگرانی‌های مشابه دیده می‌شود. همین تداوم مفاهیم در لالایی‌های دو عصر متفاوت، می‎‌تواند محلی برای تأمل بیشتر و ورود پژوهشگران باشد.

این پژوهشگر ارشد مردم‌شناسی در ادامه با ذکر چند لالایی از دایره‌های مختلف فرهنگی در سرزمین ایران، آرزوها، رنج‌ها، مضامین سیاسی و اجتماعی و... را از جمله مضامین مستتر در لالایی‌ها برشمرد و با تصریح بر اینکه علیرغم تغییرات به وجود آمده به واسطه حرکت جامعه به سمت مدرن شدن، هنوز هم گویش‌های مختلف فارس از جمله گویش‌های دوانی، کازرون، شیرازی و... غنای زیادی برای مطالعات این حوزه دارند، افزود: علاوه بر زمینه‌های مرتبط با مضامین و همچنین واژه‌شناسی که لالایی‌ها در اختیار پژوهشگران می‌گذارند، می‌توان به ویژگی‌های جنسیتی لالایی‌ها نیز اشاره کرد. بیان رنج‌های زنانه از عدم حضور مردان یا رفتارهای پرخاش‌جویانه توسط آنها در کنار اشاره‌های مستتر در برخی لالایی‌ها به امکان‌های متفاوت جامعه برای زنان و مردان، همچنین استفاده از واژه‌هایی مانند «رُودُم»، «بچه» و «غلام» برای پسرها و «کنیز» برای دخترها، از جمله مواردی هستند که امکان مطالعه‌های مرتبط با حوزه جنسیت در فرهنگ عامه را برای پژوهشگران فراهم می‌آورند.

عبدالنبی سلامی در پایان با اشاره به تفاوت‌های لالایی‌ها با شعرهای عامیانه ناز و نوازش مادرانه به ذکر چند مورد از هر کدام در گویش‌های کازرونی، دوانی و شیرازی پرداخت.

در این وبینار همچنین دکتر غریب فاضل‌نیا، رئیس دانشگاه سلمان فارسی کازرون، ضمن تشکر از همراهی اهالی فرهنگ و اندیشه با دانشگاه سلمان فارسی کازرون، توسعه این دست همکاری‌ها را از جمله برنامه‌های در نظر گرفته شده برای دانشگاه عنوان نمود و ابراز امیدواری کرد با تداوم فعالیت‌های علمی و فرهنگی از این دست بتوان خدمات علمی مطلوب‌تری را به شهرستان کازرون و حوزه فرهنگی غنی آن ارائه نمود.

در پایان این وبینار، خانم‌ها فرشته فکری، درنا نیاکان و سیمین گلدست به عنوان برگزیدگان مسابقه لالایی‌های بومی کازرون که در نیمه نخست امسال و توسط کانون کازرون‌شناسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون برگزار شده بود، معرفی شدند و لوح تقدیر و هدایایی از سوی معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه سلمان فارسی کازرون به آنها اهدا گردید.

در حاشیه این وبینار، فرشته فکری، از برگزیدگان مسابقه لالایی‌های بومی کازرون، چند نسخه از کتاب سروک‌های کازرونی را به کتابخانه تخصصی کازرون‌شناسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون اهدا نمود.

گفتنی است این وبینار از سوی کانون کازرون‌شناسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون و با حمایت معاونت فرهنگی و اجتماعی این دانشگاه و به صورت نیمه‌حضوری برگزار گردید. سخنران این نشست، عبدالنبی سلامی از تهران و از طریق بستر مجازی دانشگاه و سایر شرکت‌کنندگان نیز از طریق همین بستر و پخش زنده برنامه در اینستاگرام دانشگاه سلمان فارسی کازرون در آن حضور داشتند.